Mehmed Selimović, poznatiji kao Meša Selimović bio je poznati jugoslovenski pisac, srpskog porekla. Rođen je u uglednoj bosanskoj porodici u Tuzli 26. aprila 1910. godine.

Mešin otac bio je strog i veoma distanciran u odnosu sa svojom decom. Skoro nikad nije pružao svom sinu toplinu i razumevanje koje je bilo i više nego potrebno. Kako je Meša bio gladan ljubavi, u teškom vremenu i teškom stanju u zemlji, očekivalo se da će izrasti u grubu, neprijatnu osobu. Međutim, Meša je pokazivao upravo suprotne vrline.

Izrastao je u stabilnu i jaku osobu, postao je osećajan za svoju okolinu i imao je veliku ljubav prema ljudima. Osnovnu školu i gimnaziju je završio u svom rodnom mestu, a 1930. godine upisao je Filozofski fakultet u Beogradu, gde je pohađao srpskohrvatski jezik i jugoslovnesku književnost, i gde je dobio nadimak Meša, koji je ubrzo prihvatio i tako počeo da se potpisuje. Na fakultetu je diplomirao 1934. godine, a dve godine nakon toga vraća se u Tuzlu da predaje u gimnaziji, koja je danas nazvana po njemu.

Prve dve godine Drugog svetskog rata je proveo u Tuzli, gde je i uhapšen jer je sarađivao sa Narodnooslobodilačkim pokretom, a maja 1943. godine prelazi na oslobođenu teritoriju. Ubrzo zatim postaje član Komunističke partije Jugoslavije i biva postavljen na mesto političkog komesara Tuzlanskog partizanskog odreda. Tokom rata, Selimovićev brat koji je takođe bio komunista ubijen je zbog navodne krađe koja nikad nije dokazana i bez suđenja. Selimović je pisao pisma u odbranu svog brata, ali nije bilo koristi od toga.

Ova tragedija u porodici i težak period njegovog života, kasnije utiču na narativni i realistički uvod u “Derviš i smrt” gde glavni lik Ahmed Nurudin ne uspeva spasiti svog brata iz zatočeništva. Godine 1944. odlazi u Beograd, gde sprovodi važne političke i kulturne funkcije. Nakon samo tri godine provedene u Beogradu, 1947. godine, Meša odlazi da živi u Sarajevo i da radi na više pozicija. Radio je kao docent Filozofskog fakulteta, predavao je na Višoj pedagoškoj školi, bio je umetnički direktor čuvenog “Bosna-flma”, direktor drame Narodnog pozorišta i glavni urednik izdavačke kuće “Svjetlost”.

Meša Selimović imao je veoma težak život, koji je bio ispunjen ličnim tragedijama i nesrećama, pa je upravo iz tih razloga birao i pravio izbore koji su često uticale na okolinu i provocirale je, a on je baš u tome nalazio inspiraciju za svoja najveća dela.

Bio je dobitnik brojnih nagrada i priznanja. Bio je izabran za predsednika Saveza književnika Jugoslavije, bio je redovan član ANUBIH i SANU, takođe je bio i počasni direktor Sarajevskog univerziteta. Najznačanjine nagrade koje je dobio su 1967. godine, NIN-ova nagrada, Goranova nagrada i Njegoševa nagrada, nagrada AVNOJ-a, Dvadesetsedmojuslka nagrada i još mnoge druge.

Takođe, bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti, i uvršten je knjigu 100 najznamenitijih Srba. Bio je vrlo ogorčen zbog sukoba sa nekolicinom političara i intelektualaca,te se godine 1971. penzioniše i seli u Beograd gde ostaje sve do svoje smrti 1982. godine.

Meša Selimović bio je poznati esejista, pripovedač i romansijer. Iako je počeo pisati veoma kasno u životu, to nije uticalo na njegova dostignuća i uspehe. Njegova prva priča bila je “Pjesma u oluji” i objavljena je 1948. godine, kada je on imao trideset i šest godina. Mešina prva knjiga, odnosno zbirka pripovetki pod nazivom “Prva četa” je bila objavljena u njegovoj četrdesetoj godini života, odnosno 1950. godine.

Tek nakon jedanaest godina, Meša objavljuje svoje delo “Tišine”, 1961. godine. Nakon samo godinu dana, izdaje knjigu “Tuđa zemlja”, a 1965. godine, izdaje i knjigu “Magla i mesečina”, ali ove dve knjige nisu dobile široko priznanje od stane publike.

Ali, samo nakon godinu dana objavljuje svoj roman “Derviš i smrt” i postiže neverovatan uspeh. Ovaj roman je pirmljen kao remek-delo. Roman govori o Sarajevu u 18.veku koje je pod osmanskom vladavinom, i preslikava Mešina lična iskustva sa njegovim bratom.

Govori o besmislenosti otrpora jednog pojedinca protiv čitavog biroktarskog i  destruktivnog sistema ali i o promeni koju pojedinac oseti nakon što postane deo tog sistema.

Roman predstavlja konekciju između mudrosti iz nekih prošlih vremena i razmišljanja modernog društva. Ovaj roman jeste delo koje pokazuje njegovu snažnu misaonu koncentraciju, i način na koji je pisao, a to se može proumatiči kao ispovedanje, monolog sa neverovatnom umetničkom inspiracijom.

Iz zahvalnosti prema svojoj supruzi Darki, on njoj posvećuje roman jer je predstavlja ogromnu podršku za sve šta je radio u svom životu. Svako poglavlje ovog romana započinje sa navodima iz Kurana.

Nekolicina kritičara je poredila ovaj roman sa Kafkinim romanom “Proces”. Roman “Derviš i smrt” preveden je na mnoge jezike, engleski, francuski, turski, italijanski, ruski i arapski.

Godine 1970. objavljuje svoj sledeći roman pod nazivom “Tvrđava” koji smešta još dalje u prošlost ali ga ispunjuje sa nešto više optimizma, vere u ljubav, za razliku od njegovog prvog romana “Derviš i smrt” gde se najviše provlače strahovi i deskripcije usamljenosti. “Tvrđava” predstavlja nešto što je stvarno i realno, na dohvat ruke, predstavlja i simbol kao svaki čovek, zajednica i ideologija, zatvorena u samu sebe. Izlazak iz tvrđave, oklopa i čaure, Meša je predstavio kao ulazak u život, u konfuznu stvarnost sveta u kome živimo.

Naglasio je i individualni razvoj, i pružanje mogućnosti upoznavanja istinskih ljudskih vrednosti. Ono što je zajedničko za ova dva romana jeste vera u ljubav, koja je predstavljena kao nešto što spaja i povezuje ljude, bez obzira na njihova uverenja, religije, ideologije i slično. Romani “Tvrđava” i “Derviš i smrt” su jedina dva romana koje je Meša Selimović napisao i koji su prevedeni na engleski jezik.

U drugoj polovini 20. veka, Meša Selimović je znatno obogatio jugoslovensku književnost sa svojim delima. 1974. godine objavljuje roman “Ostrvo”, a zatim slede njegova poslednja dela “Pisci, mišljenja i razgovori”, “Devojka crvene kose” koja su objavljena 1976.godine. Pisao je još i o pravopisnim reofrmama Vuka Stefanovića Karadžića u svom delu “Za i protiv Vuka”. Delo sadrži kritičko-analitičke kvalitete i bavi se problemima stvaranja modernog srpskog jezika. Nakon ovog dela, objavljena je njegova autobriografija “Sjećanja”.

On u svom autobiografskom delu navodu važne događaje i ličnosti sa kojima se susretao i koje su imale snažan uticaj na njegov život i ostavile dubok trag. Kada je njegova nacionalna pripadnost bila u pitanju, Meša Selimović se izuzetno trudio da ostane veran sebi da bude to što jeste. U jednoj situaciji on je rekao da je Srbin biti slavno ali i skupo.

Time je on mislio na sve nesreće i muke koje su ga zadesile tokom života, samo zato što je bio to šta jeste ali nikada nije pomislio da bude nešto drugo. Meša je svoj cilj zvanično postigao 1972. godine kada je njegovo remek-delo, roman “Derviš i smrt” zauzelo 95. mesto u ediciji Srpska književnost u sto knjiga u Beogradu.

Mnogi su smatrali da je njegova teza o nacionalnoj pripadnosti i poreklu laž i izmišljotina i neka vrsta lične osvete družtvu iz kojeg je on došao. Dobrica Ćosić u svojoj knjizi “Prijatelji” navodi deo testamenta Meše Selimovića Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, što je do danas veoma poznat i često citiran pasus, kako predstavlja njegovo osećanje prema naciji kojoj pripada. Kako u književnom smislu tako i u životu.

“Potičem iz muslimanske porodice, po nacionalnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog književnog jezika. Jednako poštujem svoje poreklo i svoje opredeljenje, jer sam vezan za sve što je odredilo moju ličnost i moj rad.

Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava zagarantovanog Ustavom. Pripadam, dakle, naciji i književnosti Vuka, Matavulja, Stevana Sremca, Borisava Stankovića, Petra Kočića, Ive Andrića, a svoje najdublje srodstvo sa njima nemam potrebu da dokazujem.

Znali su to, uostalom, i članovi uređivačkog odbora edicije ‘Srpska književnost u sto knjiga’, koji su takođe članovi Srpske akademije nauka i umetnosti, i sa mnom su zajedno u odeljenju jezika i književnosti: Mladen Leskovac, Dušan Matić, Vojislav Đurić i Boško Petrović. Nije zato slučajno što ovo pismo upućujem Srpskoj akademiji nauka i umetnosti sa izričitim zahtjevom da se ono smatra punovažnim biografskim podatkom.”

Zahvalnost i značaj ovom velikom piscu odaje se i nagradama koje se dodeljuju u njegovu čast, i nose njegovo ime. Od 1998. godine “Nagrada Meša Selimović” dodeljivala se u Jugoslaviji za roman godine, a danas se ista ta nagrada dodljuje za najbolji roman u državi Srbiji, dok se od 2002. godine u Bosni i Hercegovini dodeljuje bosanskohercegovačka nagrada za najbolji roman, takođe pod imenom “Nagrada Meša Selimović”.

Tokom svog života ženio se dva puta. Za vreme Drugog svetskog rata bio je oženjen prvom suprugom koja se zvala Desa, i sa kojom je imao ćerku Slobodanku. Nakon što je upoznao svoju drugu suprugu Daroslavu, on ostavlja Desu i svoje dete. Nešto kasnije se razvodi od Dese i ženi Daroslavu, koju je voleo neopisivo. Sa njom je imao dve ćerke, Jesenku i Mašu. Meša Selimović umro je 11. jula 1982. godine u Beogradu u 72. godini svog života. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana.

Dela

• Uvrijeđeni čovjek (1947)
• Prva četa (1950)
• Tuđa zemlja (1957)
• Noć i jutra (filmski scenario) (1958)
• Tišine (1961)
• Magla i mjesečina (1965)
• Eseji i ogledi (1966)
• Derviš i smrt (1966)
• Za i protiv Vuka (1967)
• Tvrđava (1970)
• Ostrvo (1974)
• Sjećanja (1976)
• Krug (1983)