Dnevnik O Čarnojeviću Od Miloš Crnjanski PDF
Eseji Od Miloš Crnjanski
Roman O Londonu Od Miloš Crnjanski
Seobe Od Miloš Crnjanski PDF
Drame Od Miloš Crnjanski
Lirika Itake I Komentari Od Miloš Crnjanski
Istaknuti pesnik, romansijer, pripovedač i ujedno jedan od najznačajnijih stvaralaca srpske literature jeste čuveni srpski pisac Miloš Crnjanski. Rođen je u osiromašenoj građanskoj porodici, 26. oktobra 1893. godine u Čongradu u nekadašnjoj Austrougarskoj.
Njegov otac Toma, bio je opštinski beležnik i zbog svojih impulsivnih zastupanja srpske manjinske politike, proteran je iz Banata u Čongrad, koji je Miloš Crnjanski opisivao kao činovnički Sibir. Od 1896. godine Miloš Crnjanski je odrastao u Rumuniji, u Temišvaru. Odrastanje u patrijarhalnoj i rodoljubivoj sredini će mu usaditi Srbiju i njenu prošlost duboko u dušu, kao veliku dragocenost.
Osnovnu školu Crnjanski završava u Temišvaru, u srpskoj veroispovednoj školi, a maturirao je u temišvarskoj gimnaziji kod katoličkih fratara. Po nekim njegovim rečima, bio je prosečan đak sve do petog razreda gimnazije, odnosno do očeve smrti, i nakon toga je rešio da u budućnosti bude među prvima, što je kasnije u životu i postigao. Godine 1912. na leto, odlazi u Opatiju i upisuje riječku eksportnu akademiju. Godinu dana kasnije upisao je studije medicine u Beču, koje nije završio. Svoju prvu pesmu pod nazivom “Sudba” Crnjanski je objavio u somborskom dečijem listu “Golub” 1908. godine.
Njegova pesma koja je poslata iz Bečkereka, “U početku beše sjaj” objavljena je 1912. godine u sarajevskoj “Bosanskoj vili”. Na početku Prvog svetskog rata doživljava represiju od strane austrijskih vlasti, zbog dešavanja u Sarajevu i Principovih postupaka. Daju mu uniformu austougraskog vojnika i šalju ga na galicijski front gde ubrzo biva ranjen. Veliki deo ratnih dana Crnjanski provodi u samoći ratne bolnice i u njegove uspomene neizbrisivo su bile utkane ratne tragedije i pustoši. Potom se zapošljava u Direkciji državnih železnica u Segedinu 1916. godine, ali je već sledeće godine vraćen u vojsku i prekomandovan u Ostrogon i Komoran. Godine 1919. upisuje Univerzitet u Beogradu gde studira književnost i uređuje list “Dan”.
On se vraća u uništenu domovinu, ogorčen i umoran. Kako u poeziji, tako i u žiivotu živi život senitmentalong idealiste i pomalo istrošenog pesimiste, koji sa tugom posmatra uspomene svoje mladosti, umrljane krvlju i blatom. U ovom periodu književno stvaranje Miloša Crnjanskog ima ogroman doprinos naporu njegove generacije, da se pronađe izraz za nove teme i sadržaje i nov jezik. On je sa novim stihovima i sa puno emocija iskazivao svoj revolt, opisivao je besmislenost rata i ismevao sve zablude koje su bile obećane čovečanstvu. Miloš Crnjanski je tih godina bio snažan u stihu i u prozi, sve dok je u njemu živela srdžba i revolt na rat. Godine 1920. upoznaje svoju suprugu Vidu Ružić, sa kojom se venčava nakon godinu dana.
Godine 1922. stiče diplomu na Filozofskom fakultetu u Beogradu i radi kao nastavnik u pančevačkoj gimnaziji. Od 1923. godine do 1931. godine bio je profesor IV beogradske gimnazije. Takođe je bio sradnik čuvenog lista “Politika” i istovremeno objavljuje “Antologiju kineske lirike” i radi kao novinar u listu “Vreme”. Godine 1927. izlaze prvi nastavci njegovog romana “Seobe” u “Srpskom književnom glasniku”. U periodu od 1928. godine do 1929. godine bio je savetnik za kulturu pri Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Godine 1930. dobija nagradu Srpske akademija nauka za roman “Seobe”. Narednih godina odlazi na brod i putuje po Sredozemnom moru i vrši izveštavanja iz Španije. Nakon četiri godine pokreće list “Ideje” u kojem između ostalog piše i o Svetom Savi. List je bio kratkog veka, te je već naredne godine prestao da izlazi. Crnjanski počinje da radi u diplomatskoj službi u Berlinu i Rimu, u periodu između 1935. godine, sve do 1941. godine. U svojim tekstovima je bio veoma kritičan ka zaraćenim stranama.
Gajio je simpatije ka trupama generala Franka, iako nije imao lepo mišljenje o komunizmu i staljinizmu. Dok je radio kao dopisnik iz Rima, pokazivao simpatije i za neke poglede Musolinijeve politike, posebno na bliskost sa socijalističkim idejama Musolinijeve ideologije. Kada je izbio Drugi svetski rat, on biva evakuisan iz Rima, te preko Madrida i Lisabona odlazi u London, avgusta 1941. godine. Crnjanski Drugi svetski rat i još dugi niz godina nakon završetka rata provodi u emigraciji, i dalje u Londonu, gde 1951. godine najzad uzima britansko državljanstvo. Dok je živeo u Londonu radio je razne poslove, bio je knjigovođa i usput je raznosio knjige za neke firme, dok je njegova supruga šila lutke i haljine za robnu kuću Herods. Crnjanski je takođe stekao diplomu Londonskog univerziteta i diplomu za menadžerstvo i hotelijerstvo. Bio je u Londonu član međunarodnog kluba PEN, koji mu je obezbedio da se na mašini otkucaju njegovi romani. U Jugoslaviju se vraća 1965. godine i po dolasku se odriče britanskog državljanstva.
Miloš Crnjanski se intenzivno bavio sportom. Igrao je fudbal, redovno vežbao, veslao, skijao, mačevao, čak je trenirao i boks. Aktivno je igrao fudbal za SK “Pobedu” iz Pančeva. Dok je predavao u Četvroj beogradskoj gimnaziji, njegovi učenici i reprezentativci Jugoslavije, bili su Milutin Ivković (Milutinac), Momčilo Đokić (Moša) i Branislav Hrnjiček (Hrnja). U jednom intervjuu 1930. godine za list “Sportista” izjavio je da bi više voleo da zaigra za Jugoslaviju, nego da dobije nagradu Akademije. Po zaveštanju Vidosave Crnjanski, osnivača Zadužbine Miloša Crnjanskog, nagrada “Miloš Crnjanski” se dodeljuje dva puta godišnje od 1981. godine, sa glavnim ciljem da podstakne domaće književno stvaralaštvo. Nagrada se dodeljuje za najbolju prvu knjigu, domaćem piscu, iz svih oblasti u kojima se ogledao i Miloš Crnjanski (poezija, roman, drama, esej, putopis, pripovetka, memoaristika). Ova nagrada dobitnicima donosi i određene novčane iznose, Povelju i mesinganu plaketu sa likom Miloša Crnjanskog. O Crnjanskom je napravljen dokumentarni film, pod nazivom “Crnjanski…” u režiji Danila Bećkovića, dok je Gorana Raičević napisala monografiju “Život i delo Miloša Crnjanskog” za koju je dobila Nagradu “Laza Kostić” i Nagradu “Nikola Milošević” 2021. godine.
Srpski filozof i teoretičar književnosti Nikola Milošević, razvio je studiju posvećenu Milošu Crnjanskom i njegovom stvaralaštvu. On je na raznim primerima poznatih delova i stihova iz proznih dela ukazao na povezanost emotivne, melodijske i filozofske komponente, gde filozofska dimenzija tih stihova premašuje govorne iskaze. U većini ostvarenja Miloša Crnjanskog, što pesničkim tako i proznim, sjedinjena i isprepletena su tragična osećanja uzaludnosti i besmisla sa mišlju o kosmičkoj povezanosti stvari, koja pruža utehu. U “Seobama” se može prepoznati piščeva ideja o toj uzaludnosti i njenoj veličini, iako je bila sakrivena iza specifičnog istorijskog i nacionalnog obeležja. Postoje dva osnovna toka koja mogu da se prate u “Seobama”, a to su istorijski i psihološki, što označava jeda tok, i vrednosni i meditativni, što predstavlja drugi tok. Ono što ujedinjuje različite likove i karaktere jeste isti filozofski rezultat koji se ispoljava i okončava u tom osećaju praznine, uzaludnosti života i neizbežnosti smrti. Postoji veliki misaoni kontinuitet koji je Miloš Crnjanski pokazivao u svom literarnom stvaralaštvu, gde se iza psihološkog, istorijskog i komozicionog toka strukture ujedno produbljuje i razvija metafizičku vizija čoveka i sveta.
Preminuo je u Beogradu 30. novembra 1977. godine, i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. Prema svojoj želji iz testamenta 1979. godine, Narodna biblioteka Srbije primila je zaostavštinu Miloša Crnjanskog.
Dela
Poezija
- Lirika Itake (1919)
- Odabrani stihovi (1954)
- Lament nad Beogradom (1962)
- Pripovetke, eseji i putopisna proza
- Priče o muškom (1920)
- Pisma iz Pariza (1921)
- Naše plaže na Jadranu (1927)
- Boka Kotorska (1927)
- Tajna Albrehta Direra (1928)
- Iris Berlina (1929)
- Ljubav u Toskani (1930)
- Knjiga o Nemačkoj (1931)
- Sveti Sava (1934)[37]
- Romani
- Dnevnik o Čarnojeviću (1921)
- Seobe (1929)
- Druga knjiga Seoba (1962)
- Roman o Londonu (1971)
Memoari
- Embahade (1983)
Drame
- Maska (1918)
- Konak (1958)
- Nikola Tesla (1967)
- Pored toga, Miloš Crnjanski je objavio nekoliko knjiga reportaža i dve antologije lirike istočnih naroda.
Miloš Crnjanski je napisao i dva predratna romana, koji su nešto manje poznati. Napisao je roman “Kap španske krvi” i “Suzni krokodil” koji nije dovršio. Dvotomno delo Crnjanskog, pod nazivom “Kod Hiperborejaca” u poslednje vreme teži da se uvrsti u ravnopravan položaj sa svim njegovim velikim romanima. I sam Miloš Crnjanski je za to delo govorio da je ujedno i roman, i memoar, i putopis, i poezija i pamflet. Na veliku nesreću, rukopis prvog romana Miloša Crnjanskog “Sin Don Kihotov”, je izgubljen. Godine 1988. po njegovom delu “Roman o Londonu” snimljena je istoimena mini serija.
Izdanja sabranih i izabranih dela
- Sabrana dela, knjige I-II, Narodna prosveta, Beograd (1930)
- Sabrana dela, knjige I-X, Prosveta, Beograd (1966): Seobe I-III, Poezija (Lirika Itake i komentari, Antologija kineske lirike, Pesme starog Japana, Lament nad Beogradom), Proza, Putopisi, Kod Hiperborejaca I-II, Drame (Maska, Konak, Tesla) i Eseji
- Izabrana dela, knjige I-IV, Svjetlost/Naprijed/Prosveta, Beograd (1967):Pesme-Putopisi-Eseji, Dnevnik o Čarnojeviću i druge proze, Seobe I-II
- Izabrana dela, knjige I-II, Matica srpska/Srpska književna zadruga, Beograd (1972): Lirika-Proza-Eseji, Serbia-Seobe-Lament nad Beogradom
- Izabrana dela, jedan tom, Parnas Book, Valjevo (2007): Seobe-Roman o Londonu-Dnevnik o Čarnojeviću-Kod Hiperborejaca-Sveti Sava-Poezija-Crnjanski o nacionalsocijalizmu-Ideje Miloša Crnjanskog-Život i dela Miloša Crnjanskog
- Sabrana dela, knjige I-XVI, Štampar Makarije, Beograd (2008): Roman o Londonu I-II, Seobe, Druga knjiga Seoba I-II, Lirika Itake i komentari, Knjiga o Mikelanđelu, Kod Hiperborejaca I-II, Drame, Eseji, Embahade 1-3, Embahade 4, Sveti Sava-Dnevnik o Čarnojeviću-Pripovedna proza, Politički spisi, Putopisi
- Izabrana dela, jedan tom, Leo Commerce, Beograd (2011): Seobe-Roman o Londonu-Dnevnik o Čarnojeviću-Kod Hiperborejaca-Sveti Sava-Poezija-Crnjanski o nacionalsocijalizmu-Ideje Miloša Crnjanskog-Život i dela Miloša Crnjanskog